|
Στα πλαίσια επεξεργασίας θεμάτων Διευρωπαϊκού Δικτύου, με την Απόφαση Δ1Β/Ο/7/4/25-01-2002 Υφυπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, ορίστηκε Ομάδα Εργασίας για την επεξεργασία (αναθεώρηση, επικαιροποίηση, συμπλήρωση) των οδηγιών αποχέτευσης - στράγγισης οδών, με στόχο την ενιαία και ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των σχετικών θεμάτων στο Διευρωπαϊκό Δίκτυο Αυτοκινητοδρόμων της χώρας μας.
Οι εγκαταστάσεις αποχέτευσης για σύγχρονες οδούς και σιδηροδρομικές γραμμές αντιστοιχούν σε ένα υψηλό ποσοστό της δαπάνης κατασκευής αυτών των συγκοινωνιακών έργων. Αυτές επηρεάζουν σημαντικά το σχεδιασμό, την κατασκευή, τη συντήρηση και την ικανότητα να αντιμετωπίζονται οι συγκοινωνιακές ανάγκες με όλες τις καιρικές συνθήκες. Επιπλέον οι εγκαταστάσεις αποχέτευσης επηρεάζουν το ίδιο το συγκοινωνιακό έργο, αφού μπορεί να προκαλέσουν σημαντικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής κατασκευής του έργου. Στόχος του παρόντος τεύχους είναι να επιτευχθεί μια ενιαία προσέγγιση στο σχεδιασμό των συγκοινωνιακών έργων. Κάτω από αυτό το πρίσμα έγινε προσπάθεια να συγκεντρωθεί η πληροφορία για όλο το διαθέσιμο χρήσιμο υλικό που αφενός αποσπασματικά αναπτύχθηκε από διαφορετικούς φορείς του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και αφετέρου συστηματικά έχει αναπτυχθεί σε άλλες χώρες (βλέπε Βιβλιογραφία στο τέλος του τεύχους).
Από αυτό το διαθέσιμο υλικό που έχει αναπτυχθεί στη χώρα, χρησιμοποιήθηκαν κυρίως τα τεύχη:
(1) ΟΜΟΕ-ΑΣΚΟ που καλύπτει ένα ελάχιστο μέρος του αντικειμένου, αφού αυτό το τεύχος είχε ως κύριο σκοπό την περιγραφή και σχεδίαση μόνο διατάξεων αποχέτευσης του καταστρώματος των οδών.
(2) ΟΣΜΕΟ, Κεφάλαιο 8 της ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ ΑΕ που καλύπτει γενικώς όλο το φάσμα των θεωρήσεων οι οποίες απαιτούνται κατά τη μελέτη ενός οδικού έργου ως προς τα θέματα αποχέτευσης - αποστράγγισης. Στο κεφάλαιο αυτό συνυπάρχουν στοιχεία από τους διάφορους ΚΜΕ που συμπεριλαμβάνονται στα τεύχη δημοπράτησης των οδικών έργων.
(3) Τα Πρότυπα Κατασκευής Έργων της ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ ΑΕ, που αποτελούν επίσης συστηματική υποδειγματική παρουσίαση κατασκευαστικών λεπτομερειών των διατάξεων οι οποίες είναι απαραίτητες, αφενός για την ενιαία αντιμετώπιση των κατασκευαστικών αναγκών των οδικών έργων και αφετέρου για τη δημιουργία προϋποθέσεων τυποποίησης με στόχο τη βιομηχανοποίηση της προκατασκευής.
Η ολοκλήρωση ενός οδικού έργου, απαιτεί το σχεδιασμό επιμέρους πολυσχιδών έργων όπως είναι τα χωματουργικά έργα, τα έργα οδοστρωμάτων, τα τεχνικά έργα (γέφυρες, τοίχοι αντιστήριξης, κ.τ.λ.), τα υδραυλικά έργα αποχέτευσης-στράγγισης της οδού και του περιβάλλοντος χώρου, τα έργα οδοφωτισμού, έργα άρδευσης, έργα ασφάλισης, περίφραξης, τα έργα σήμανσης, κτλ. Για αυτά τα έργα η αντίστοιχη επιμέρους μελέτη συνήθως συναρτάται με δεσμεύσεις και περιορισμούς που προκαλούνται στα υπόλοιπα επιμέρους έργα. Κάτω από αυτή τη δημιουργούμενη αναγκαστική αλληλεξάρτηση των μελετών ανά ειδικότητα, προκύπτει ως απαραίτητος ο ενιαίος συντονισμός του σχεδιασμού όλων των επιμέρους έργων που θα ολοκληρώνουν το συνολικό οδικό έργο. Γι' αυτό, πρέπει να τηρείται ο βασικός κανόνας κανένα στάδιο επιμέρους μελέτης δε θα ολοκληρώνεται όταν αυτό δημιουργεί δεσμεύσεις, είτε για τη χωροθέτηση, είτε για τη διαστασιολόγηση των άλλων επιμέρους έργων. Δηλαδή απαιτείται η παράλληλη και σε ορισμένο βαθμό εκπόνηση του σχεδιασμού των επιμέρους έργων. Ως μερικά παραδείγματα σε σχέση με τα προαναφερόμενα αναφέρονται τα εξής:
Η τελική χάραξη (οριζοντιογραφικά και υψομετρικά) μιας οδού αποφασίζεται μόνο αφού θα έχουν ελεγχθεί οι δυνατότητες που αφήνονται στο σχεδιασμό:
| • | Του καταστρώματος γεφυρών χωρίς την ανάγκη κατασκευής δαπανηρού δικτύου αποχέτευσης του, ή επιβαρυντικού σκυροδέματος μόρφωσης επικλίσεων. |
| • | Των απαιτούμενων οχετών με τις βέλτιστες υδραυλικά και οικονομικά διαστάσεις. |
| • | Της αποκατάστασης της διακοπτόμενης από την οδό ροής φυσικών ρεμάτων χωρίς δυσμενείς συνθήκες από υδραυλική άποψη. |
| • | Των παρόδιων τάφρων με την οικονομικότερη διατομή και με τη συντομότερη διαδρομή προς φυσικούς αποδέκτες. |
| • | Των έργων εισόδου και εξόδου οχετών, χωρίς δαπανηρά έργα θραύσης της ενέργειας της ροής, αλλά αντιθέτως με προσαρμογή της ροής στις ταχύτητες που επιτρέπονται από τη φυσική κατάσταση των κατάντη της οδού αποδεκτών. |
| • | Της πρόσβασης των παρόδιων χρήσεων γης, όταν αυτή μπορεί να εμποδίζεται από απαιτούμενη αποχετευτική τάφρο. |
Γενικότερα θα πρέπει να προλαμβάνονται οι συγκρούσεις που μπορεί να δημιουργούνται όταν αμελούνται κατά το σχεδιασμό ενός οδικού έργου ο συνδυασμός των απαιτήσεων από τα ζεύγη παραμέτρων σχεδιασμού που ακολουθούν:
| • | χάραξη οδού - αποκατάσταση διακοπτόμενης ροής (εγκάρσια ή παράπλευρα της οδού), |
| • | διατομή της οδού - διαμήκης συλλεκτήριος ανοικτός ή κλειστός αγωγός, |
| • | διαμόρφωση βροχοπαγίδας - διαμήκης ανοικτός ή κλειστός αγωγός, |
| • | έργα υδροσυλλογής επί της οδού - εγκαταστάσεις αγωγών και ιστών οδοφωτισμού, |
| • | παρόδιες τάφροι - διατάξεις παθητικής ασφάλειας (στηθαία), |
| • | αποκατάσταση προσβάσεων παρόδιων χρήσεων γης σε παράπλευρη στον αυτοκινητόδρομο οδό εξυπηρέτησης - ανάγκη συνέχειας συλλεκτήριας αποχετευτικής τάφρου, |
| • | τοίχοι αντιστήριξης πρανών ορυγμάτων - συλλεκτήριο σύστημα απορροής επιφανειών ανάντη της στέψης των τοίχων, |
| • | μόρφωση των κλίσεων των πρανών ορυγμάτων όταν απαιτούνται αναβαθμοί (ύψος > 6 - συλλεκτήρια συστήματα της απορροής σε κάθε αναβαθμό, |
| • | διαμόρφωση χώρου μεταξύ δυο παράλληλων οδών - έργα υδροσυλλογής ομβρίων στο μεταξύ αυτών διάστημα, |
| • | υψομετρική θέση της οδού και προστασία των πρανών της από διάβρωση - εμπλοκή με την ευρεία κοίτη χειμάρρου ή ποταμού, |
| • | κατασκευή οδού σε όρυγμα στη θέση μισγάγγειας - έργα αποκατάστασης της συνέχειας της ροής στη μισγάγγεια, |
| • | πλάτος κατάληψης της οδού - διευθέτηση ρέματος ή ποταμού που επηρεάζεται από τα επιχώματα της οδού. |
Είναι πολύ σημαντικό να επισημανθεί ότι θα πρέπει να φυλάσσεται η τεκμηρίωση που καθορίζει τη διαστασιολόγηση των υδραυλικών κατασκευών, για το σύνολο των εγκαταστάσεων αποχέτευσης των οδικών έργων και ιδιαιτέρως τα υδρολογικά δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν. Συγκεκριμένα η αρχειοθέτηση των σχεδίων και των υδραυλικών υπολογισμών, με βάση τα οποία υλοποιήθηκαν τα έργα, διασφαλίζει ότι θα υπάρχει επαρκής πραγματική πληροφορία στην περίπτωση που θα απαιτηθεί η τεκμηρίωση στο μέλλον από την τυχόν μη ανταπόκριση των έργων σε ακραίες καιρικές συνθήκες. Η εν λόγω τεκμηρίωση, όσον αφορά το υδρολογικό μέρος των υδραυλικών μελετών πρέπει να περιλαμβάνει όλη την απαιτούμενη πληροφορία με βάση την οποία λήφθηκαν οι αποφάσεις για το σχεδιασμό, αλλά και για τη διαστασιολόγηση των επιμέρους αντιπλημμυρικών έργων. Έτσι θα μπορεί να αποδεικνύεται ότι αυτές οι αποφάσεις ήταν εύλογες με τα διαθέσιμα υδρολογικά δεδομένα.
Επισημαίνεται ότι το παρόν τεύχος ενώ καλύπτει σημαντικό μέρος του αντικειμένου που ενδιαφέρει στη μελέτη αποχέτευσης - αποστράγγισης και των υδραυλικών έργων των οδών, εντούτοις υπάρχει ανάγκη συμπληρώσεων σε αρκετά κεφάλαια. Είναι ευχή να βρεθούν επιπλέον χρόνος, ανθρώπινοι και οικονομικοί πόροι για την πληρέστερη κάλυψη όλων των θεμάτων και ιδιαιτέρως να συμπεριληφθούν πραγματικά και αριθμητικά παραδείγματα από την πρακτική εφαρμογή σε έργα. Επίσης υπάρχει ανάγκη εκσυγχρονισμού και εξειδίκευσης των προδιαγραφών εκπόνησης των σχετικών μελετών, ως προς τα στάδια και τα παραδοτέα τεύχη και σχέδια, για κάθε περίπτωση σύμφωνα με τις δυνατότητες της σύγχρονης ηλεκτρονικής τεχνολογίας.